TUBA KARAHAN – Anadolu topraklarının zengin tarihi kültürünü yansıtan, ilk büyük kasaba devletinin kurulmasına sahne olan Malatya’daki Arslantepe Höyüğü, duvarlarına renkli figürler işlenmiş kerpiçten sarayı, 5 bin 500 takvim geçmişe sahip tapınağı, kılıç ve mızraklarıyla tarihe ışık tutuyor.

Fırat Nehri’nin batı kıyısında, Malatya’ya 7 kilometre mesafedeki Arslantepe, yüksek tarım potansiyeli, sulak alanları ve nehrin taşkınlarından korunan yapısı bir uçtan bir uca binlerce sene insanoğluna kucak açmış tarihi mekanlar arasında bulunuyor.

Milattan önce 5 binli yıllara dayanan Geç Kalkolitik dönemden Demir Çağı’na değin geçen tarihsel sürecin buluntularına rastlanan Arslantepe, Hitit’lerden Roma ve Bizans’a dek böylece fazla medeniyetin de izlerini saklıyor.

Yapılan kazı çalışmalarıyla Geç Hitit Dönemi’ne ait, girişinde aslan heykelleri ve devrilmiş bir kral heykelinin bulunduğu höyük, yağmur drenaj hattı gibi altyapısı yer alan kerpiçten sarayı ve 2 bini aşkın mühürle ilk büyük kasaba devletinin yapılarını ortaya koyuyor. Duvarlarında gücün tarif edildiği renkli figürler ve bitmiş rölyef levhalarla erken devlet sisteminin izlerini barındıran Arslantepe’de Mezopotamya ile benzerlik bildiren çok sayıda çanak ve çömlekler de kazılardan çıkan eserler aralarında yer alıyor.

Bakır, kurşun, gümüş, altın ve alaşımlarından oluşan metal eserlerin de bulunduğu höyükte, manâlı bulgular arasındaki 12 mızrak ile 3’ünün kabzası gümüş, bezemeli 9 kılıç da tabanca kullanımının birincil örneklerini göstermesi bakımından döneme ışık tutuyor.

Bu yılki kazılarda fil kadınsı plaket bulundu

İlk defa 1930’lu yıllarda Fransız bir ekip göre başlatılan ve bugüne kadar öyle fazla tarihi eser özelliğinde kalıntıların bulunduğu kazı alanındaki çalışmaları günümüzde, başkanlığını Roma La Sapienza Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Marcella Frangipane’nin üstlendiği İtalyan kazı ekibi yürütüyor.

Bu sene höyüğün iki öbür noktasında yapılan kazılarda ardıç ağacına ait tahta parçaları, küçük tapınaklar ve depolar bulan kazı ekibi, keza kuzeydoğuda koskocoman sur duvarlarına rastladı. Sağlam kalan 4 metre yükseklikte ve 5 metre kalınlıktaki duvarların taş temeller üzerine yapı edildiğini belirleyen kazı ekibi, hem tabakalı taş teras kalıntılarını da gün yüzüne çıkardı.

Surların yer aldığı bölgede Demir Çağı’na ait bulgulara ve seramiklere rastlayan ekip, ayrıca yine aynı döneme tarihlenen, üzerinde geyik, aslan, koyun ve keçi gibi hayvan figürleri olan fil dişi plaket buldu. Mezopotamya stiline benzer plaketin birbirine yakın iki bölgedeki ticari bağlantıya ışık tutabileceği değerlendiriliyor.

Önemli bulgulara ulaşıldı

Battalgazi Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Arslantepe’de geçmişten bu yana yürütülen kazı çalışmalarında önemli bulgulara ulaşıldığını belirtti.

Bulunan eserlerin ve ortaya meydana çıkan sarayın insanlık tarihindeki ilk oturmuş devlet hayatını, tamamlanmış taş devrinden demir devrine geçişi ve demir devrinden demirin silah olarak kullanılması gibi önemli bulguları ortaya çıkardığını kaydeden Gürkan, yine ilk ahır sisteminin oluşturulması, kerpiç saray ve bürokratik yapının oluşturulmasıyla ilgili sürecin de kazılarla gün yüzüne çıktığını ifade etti.

Gürkan, “Arslantepe, Yukarı Mezopotamya’da, Anadolu’daki insanlık tarihinde birincil medeniyetin, devlet hayatının, bürokrasinin, oturmuş hayatın, demir devrine dönüşümün ve demirin silah olarak kullanılmasının temel göstergesi ve medeniyet olarak karşımıza çıkıyor.” dedi.

Arslantepe’nin 7 bin yılı aşkın bir geçmişi bulunduğunu aktaran Gürkan, şunları kaydetti:

“Geçmiş yıllarda kerpiç surlar ve sarayın bölümleri ortaya çıkarılmıştı. Onların bölümleri ve saray odalarıyla ilgili çalışmaları geçtiğimiz yıllarda da yaptılar. Bu yıl kemiğin üzerine çizilmiş özel figürler bulundu. Keçi motifli Hitit figürlerinin bulunduğu kemik üstüne üretilmiş rölyefler bulundu. Burası Anadolu’yu anayurt yapan medeniyetler merkezidir. Buradaki bulgular insanlık tarihi açısından önemli bulgular. Arslantepe’nin Dünya Kültür Mirası belli başlı listesine girmesi noktasında belediye olarak çalışmalarımızı buradaki kazı ekibiyle birlikte yürütüyoruz.”