NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ’ın bitmiş gündeme getirdiği Şanghay 5 ’lisi örgütüne katılım ve Rusya ile S-400 hava savunma sistemi pazarlıkları konusunda önemli mesajlar verdi.

Türkiye ’nin NATO ’nun kollektif savunma ilkesini içeren 5. maddesini hiçbir süre zayıflatmayacağından muhakkak olduğunu söyleyen Stoltenberg, edinilecek hava savunma sisteminin NATO ’ya uyumlu olması gerektiğini anımsattı. NATO Parlamenter Asamblesi toplantısı için İstanbul ’da yer alan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile de uzun bir röportaj yapan Stoltenberg ’in yaptığı talimatlar özetle şöyle;

ŞANGHAY 5 ’LİSİ: “Cumhurbaşkanı Erdoğan çok açık bir şekilde NATO ’ya ve kollektif savunma kurallarımıza dinç bağlılığını açıklama etti. Bu Türkiye ’nin ve tüm Avrupa ’nın güvenliği açısından fazla önemli. Biz birbirimizi savunarak, birlik içinde olup caydırıcılık sağlayarak çok daha dinç oluyoruz. Çünkü NATO ’nun gücü ve başarısı bir NATO ülkesine yapılacak saldırıya diğer tüm müttefiklerin birlikte cevap vereceği gerçeğine dayanır. Ve ben şüphesiz eminim ki Türkiye, hiçbir şekilde bu iki taraflı savunma anlayışını, 5. maddeyi ve NATO birliğini zayıflatacak hiçbir şey yapmayacaktır.

RUSYA ’DAN S400 SİSTEMİ: Ne nesil bir donanım satın alacakları ya da yatırım yapacakları tamamen aza ülkelerin bileceği bir meslek. Ama biz tekrar tekrar alınacak ekipmanların bütün NATO üyeleri aralarında birlikte işlerlik (interoperability) esasına yerinde olmasına odaklanırız. Benim bu konuyla ilgili (Türk yetkililere) mesajım budur. NATO daima güçlerimizin birlikte işlerlik içerisinde olmasına katkıda bulunacak kararları destekler çünkü bu – Patriot ve öteki füze sistemleriyle Türk hava savunma kabiliyetini güçlendirmede olduğu gibi – NATO için kilit noktadır.

SIĞINMA İSTEYEN TÜRK SUBAYLAR: Sığınma başvurularında karar ilgili hükümetler göre verilecektir ve en ince ayrıntısına kadar yasal bir süreçtir. NATO bu değerlendirme sürecinde hiçbir şekilde taraf olmayacaktır. Ancak bu konunun NATO üyeleri arasındaki ilişkilere düşüncesiz gerginlikler eklenmeden çözüleceğini umuyorum.

NATO ’YA YENİ ATAMALAR: Türkiye ’nin boşalan pozisyonlara atamalar yaptığını görüyoruz. Türkiye ’nin NATO karargâhı ve diğer komuta merkezlerine yaptığı katkıdan memnuniyet duyuyoruz. Keza Cumhurbaşkanı keza de Savunma Bakanı gerekli personelin atanacağını bana ilettiler.

DARBECİLERİ YARGILAMASI: Ordu ve savunma güçleri, demokratik yollarla seçilmiş kurumlara sadık olmalı. Ordu içindeki darbecilerin hükümete yıkmaya kalkışmaları önemli bir suçtur ve Türkiye ’nin onları yargılama hakkı vardır. Natürel bunun hukukun üstünlüğü ilkesine ast olarak yapılması da önemlidir. Türk yetkililer, bu konuyla ilgili olarak Avrupa Konseyi ile çalıştıklarını bana da ilettiler. Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ’nden sorumlu bir kurum olarak ayrı mekanizmaları olan, kayda değer deneyimlere sahip doğru bir vasıta.

KARADENİZ ’E YENİ NATO GÜCÜ: Karadeniz ’de Romanya liderliğinde eğitim amaçlı çokuluslu bir askeri birlik oluşturulması konusunda anlaştık. Karadeniz ’de hava ve denizde NATO varlığının artırılmasında uzlaştık. Bugünkü (önceki gün) görüşmede de Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Karadeniz ’deki varlığımızı konuştuk. Kendisi daha artı NATO varlığı olması fikrini destekledi. Natürel Karadeniz ’de yer alacak askeri deniz varlığımızın Montrö Sözleşmesi kurallarına en ince ayrıntısına kadar hürmet duyması fazla manâlı. bununla beraber bu varlığımızın ayrıntılarıyla savunma amaçlı, orantılı ve Karadeniz bölgesinde stres yaratmayacak şekilde olması da gerekiyor.

TÜRKİYE-AB GERGİNLİĞİ: Ben ve NATO, Türkiye ile AB arasındaki diyaloğun bir parçası değiliz. Bu konuyla ilgili açıklama yapmam işleri sadece daha da karışık ülkü getirmekten başka işe yaramayacaktır… genelde, Türkiye ile AB arasındaki ilişkilerin gelişmesinden memnuniyet duyacağımı anlatmak isterim lakin dediğim gibi başka yorum yapmayacağım.”

NATO ’NUN 5 ’İNCİ MADDESİ

Kuzey Atlantik Antlaşması ’nın 5 ’inci maddesi uyarınca NATO, bir hamle veya hamle tehdidine karşısında üyelerini savunmaya ve bu amaçla, bir üyesine yapılacak saldırının bütün üyelerine yapılmış varsayılacağı ilkesine dayanan bir örgüt. 5 ’inci madde şöyle: “Taraflar, Kuzey Amerika ’da veya Avrupa ’da kendilerinden birine ya da daha fazlasına yöneltilecek silahlı bir saldırının, hepsine yönelmiş bir hamle olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir hamle olursa, BM Yasası ’nın 51 ’inci Maddesi ’nde bilinen bireysel ya da kollektif öz savunma hakkını kullanarak her birinin, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve gözetmek için bireysel olarak ve diğerleri ile harmoni içinde, silahlı şiddet kullanımı da dahil elde etmek üzere zorunlu görülen eylemlerde bulunarak, saldırıya uğrayan Taraf ya da Taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldırının ve bunun sonucu olarak alınan tüm önlemler derhal Emniyet Konseyi ’ne bildirilecektir. Emniyet Konseyi, milletlerarası uzlaşma ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı vakit, bu önlemlere son verilecektir.”