RADYO 44 | MALATYA'NIN SESİ

Komik bir zafer Lozan Antlaşması “1”

Haber7.com yazarı Ahmet Anapalı Lozan’ın tarihi bir galibiyet olmadığının altını çizerken Misak- Milli’den de büyük bir imtiyaz verildiğini ifade etti.

LOZAN BAŞARI Mİ?

Lozan Konferansı bir başarı değil bütün tersi hezimettir. Dahası bizi galibiyet diye de kötü kandırmışlar. İmzalanmasının üzerinden bütün 93 yıl geçmesine rağmen o günden bugüne Lozan üzerine fazla laf söylendi, çok yazı yazıldı. Bugünlerde bile bir muzafferiyet mi? yahut bir hezimet mi? olduğu hâlâ konuşulur.

ANKARA’YA DAVETİYE

Cephede kanla, terle, duayla, maddeyle, manayla, sabırla, kazmayla, kürekle, tırnakla kazanılan bu zaferin masada imzalanacak diplomatik bir antlaşma metni ile taçlandırılmasına gelmiştir. Tarihler 1922 senesinin Ekim ayını gösterir. Savaşın mağlupları olan İngiltere-Fransa-İtalya-Yunanistan şer bloğu Osmanlı İmparatorluğu topraklarının ve Sultan-halifenin haklarını korumak için iffet ve şereflerinin üzerine ant edenler göre oluşturulan Ankara ’daki TBMM meclisine bir davetiye gönderirler. Bu davetiyenin içeriği nerede olacağı kendileri tarafından belirlenen bir Avrupa semtinde bir Barış Antlaşması yapılacaktır.

Mülâkat Yerini Biz Belirleyemiyoruz.

TBMM haklı olarak kazanmanın verdiği hakim duygularla bu mukavele görüşmelerinin İzmir ’de yani düşman işgalinden kurtarılan son Osmanlı toprağında yapılmasını taraflara öneri etti. Etti etmesine de bu öneri Avrupalı muhatapları kadar ciddiye alınıp üzerinde görüşme bile yapılmadı. İngiltere ’nin İstanbul Yüksek Komiseri Rumbold, 11 Ekim 1922 ’de Savaş Bakanlığı ’na yazdığı bir telgrafta, Türklerin yalnızca Yunanlılar ’a değil tüm müttefiklere karşı zafer kazandığı yolunda insanlar arasındaki yaygın inanca dikkat çekti. Ve şu bilgi bakanlığına sundu;

“…Bu izlenim, eğer konferans bir Türk şehrinde gerçekleşirse daha da güçlenecektir. Bu öneriyi kabul etmek, Türklerin yalnızca Yunanlıları yok tüm müttefikleri yendiğini kabul etmek demektir. Eğer Türk tarafının konferansı bir Türk şehrinde yapma teklifi kabul edilirse, bir heyet üyesi Türk, konferans başkanlığı başvurusunda dahi bulunabilir1”

Lozan ’daki İngiliz heyetinin başkanı Lord Curzon, Rumbold göre dile getirilen

bu sakıncalara tamamıyla katılıyordu ve bu nedenle Türk topraklarında bir barışma konferansı toplanması fikrini hiç hesapsızca reddetti. Bu cins öneriler “şüphesiz kabul edilemezdi.” Çünkü bu durum Yunanistan Devlet Başkanı Elefterios Venizelos ’un duygularını incitebilirdi.2 Bir haftalık görüşmeler neticesinde İngilizler İzmir ’i kabul etmedi ama Türkiye İsvçire ’nin Lozan kentinde görüşmeyi kabul etti.

Türk orduları kadar tartışmasız bir şekilde kazanılan bir savaşın neticesinde yapılan uzlaşma konferansının nerede, ne zaman yapılacağı ve niçin orada yapılacağı meselesi bile İngilizler tarafından psikolojik savaş ayrıntıları olarak görülüyor ve bu yüzden her şartı Türk heyetinin karşı olması için uğraşılıyordu. İşte bizi Lozan ’da temsilci bizimkilere misal diplomasi ve diplomatik karakter örneği…

Misak-ı Millî Iffet ve Şerefti.

Ankara ’dan Lozan ’a gönderilen görüşme heyeti, başkan İsmet İnönü, 1.başkan yardımcısı Dr. Rıza Nur ve 2. Başkan Yardımcısı Hasan Saka önderliğinde kalabalık bir grup olarak 13 Kasım 1922 ’de Lozan ’a ayakbastılar. Ankara ’dan ayrılmadan önce bu heyete dikkat etmeleri gereken hususlarla ilgili olarak üç-beş sayfalık not verdiler. Bu notların başında ise ne olursa olsun, çiğnemeyeceklerine dair hem İstanbul ’daki Meclis-i Mebusan üyelerinin hem de Ankara ’daki TBMM üyelerinin iffet, şeref ve haysiyetleri üstüne ant edilen ve uğruna ölmekten çekinmeyeceğiz denilen “Misak-ı Millî”den “Ulusal Ant”den imtiyaz verilmemesidir. İyi lakin vatan uğruna can vermeyi göze alan yiğitlerin şereflerinin üzerine yemin ettikleri ve canlarından aziz bildikleri bu Misak-ı Millî de nedir?

Misak-ı Millî; İstanbul’da toplanan son Osmanlı Mebusan Meclisi göre 28 Ocak 1920’de oybirliği ile kabul edilmiş ve 17 Şubat’ta kamuoyuna açıklanmıştır. Buna kadar; Suriye’de Azez, Cerablus, Rakka ve Deyrizor (Fırat Vadisi); Irak’ta Sincar, Musul, Altınköprü, Erbil, Kerkük ve Süleymaniye Misak-ı Ulusal sınırları içindedir. Doğuda ise “Vilayet-i Selase (Kars, Artvin ve Batum)” Ege ’de Adalar, Batı Trakya, Hatay, Akdeniz ’de Kıbrıs ve 30 Ekim 1918’de Türk ordularının kontrolündeki (Türklerle meskûn) Ahıska benzer şekilde Misak-ı Milli’ye dâhildir. İstanbul Hükümetinin kabul ettiği bu “millî and”ı aynen virgülüne bile dokunmadan Ankara ’daki meclis de kabul etmiştir. Lozan ’a dışarı giden heyet ’i Mustafa Kemal Paşa, bu sınırlara alıngan olunması…… noktasında İnönü ve ekibini…… uyardığı tarihî kaynaklardan anlaşılmaktadır.

Lozan’da karşımıza 8 Devlet çıktı: İNGİLTERE, FRANSA, AMERİKA, İTALYA, JAPONYA, ROMANYA, SIRBİSTAN ve YUNANİSTAN!…

Lozan Antlaşması ’nın imzalandığı Rumine Sarayı

Çoğu yaver ve emir eri olarak devir yapan Türk Heyeti ’nin bir kısmı

İsmet İnönü ve Yunanistan Başbakanı Venizelos.

Lozan ’daki Türk heyetine Atatürk göre Başdanışman sıfatı ile daha daha sonra dahil edilen başhaham Hayim Naum

Türkiye ’de henüz “Şapka İnkılabı” yapılmadan İnönü ve Rıza Nur şapka ile İsviçre ’de

Görüşmelerin ikinci bölümü için baştan Lozan ’a giden İsmet İnönü bu gidişinde eşi Mevhibe Bayan ’ı da beraberinde götürdü. Mevhibe Hanım İsveçre Lozan ’da Atatürk ’ün eşi Latife Hanım için yüklü miktarda hediyelik alışveriş yaptı. Bu fatura Mevhibe Bayan ’ın Latife Bayan için yaptığı bir alışverişin faturası