ABD’yi, Türkiye’de yaşanan milli paraya sahip çıkma hareketinin diğer ülkeleri de etkileyerek bir domino etkisi meydana getirebileceği endişesi sardı.

Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dolar’ın yükselişine karşı ulusal paraya dönüştürme çağrısı üstüne vatandaşın ve birçok kurumun ellerindeki dolarları Türk lirasına çevirmesinin Türk lirasını destek olacağı ama ticari anlamalarda koskocoman etkisi olmayacağını bahis eden ABD’li istihbarat örgütü Stratfor, diğer ülkelerde de aynı yaklaşımın gerçekleşmesi halinde, dünyanın yeni bir sistem değişikliğine gidebileceğini yazdı.

DIĞER ÜLKELER DE AYNI YOLU İZLERSE…

Sabah’ın haberine tarafından Türkiye’deki bu gelişmeyi öteki ülkelerin de yakından izlediği belirli Stratfor yazısında, doların yükselişiyle baş yapabilmek için onların da aynı yolu izleyebilecekleri öne sürüldü.

Erdoğan’ın teklif alanlarından bir diğeri, bilhassa Türkiye’nin muhtemel rolünü göz önünde bulundurarak, küresel ilgi çekti. 3 Aralık’ta Erdoğan, Türkiye’nin Rusya, Çin ve İran ile para birimlerinde ticaret yapması gerektiğini söyledi. Bu, Türkiye’nin ekonomisini dolara bağımlılığını teslim etmek için bir girişim gibi görünüyor.

KÜRESEL RESMI DEĞIŞTIRME RİSKİ VAR

Bu akıl deneyi yine de: Türkiye’nin para birimi stratejisinin yalnızca kendi başına anlamlı bir meyve vermenin değil, aynı zamanda küresel devlete ait değiştirmeye yetecek sayıda diğer ülkenin benimseyerek ilerlemesi riskini gösteriyor.

DOLARIN YERİNE ADAYLAR…

Dolara alternatif küresel para birimi belirsizliği yaşanırken şu an doların yerini alabilecek bir kaç aday bulunuyor. Çin’in Yuan’ı zayıflarken 2001 yılında gözde olan Avro ise en zayıf adaylardan. İngiliz Pound’u ve Japon Yen’i ise zinde adaylar. Ancak, en muhtemel çözüm, küresel döviz, dolar yerine Milletlerarası Para Fonu’nun SDR (Özel Çekme Hakkı) uygulaması olabilir

Özel Çekme Hakları (Special Drawing Rights – SDR), Milletlerarası Para fonu (IMF) göre 1969 yılında meydana getirilmiş uluslararası bir rezerv birimi. SDR ilk olarak 0.888671 gram saf altına eşitken yani 1 SDR = 1 ABD Doları iken, 5 yıl daha sonra Bretton Woods Sistemi çöküp önemli para birimleri dalgalı kur uygulamasına geçince, 1974 yılı Temmuz ayında SDR değeri “para sepeti” yöntemine kadar belirlenmeye başlamıştı.

1 Ocak 1981’den itibaren SDR değerinin belirlenmesine konu oluşturan ulusal para sayısı beşe indirilerek (Amerikan Doları, Alman Markı, Fransız Frangı, Japon Yeni ve İngiliz Sterlini) dünya ticaretinde en büyük paya sahip olan ülkelerin hesaplı gücünü yansıtacak biçimde düzenlenmişti. Fakat son yıllarda Avrupa Birliği ülkelerinin para birimi olarak Euro’ya geçmesi dolayısıyla Alman Markı ve Fransız Frangı yerini Euro’ya bırakmıştır. Halen SDR değerinin belirlenmesinde dört para birimi geçerli.