Türkiye ile İsrail enerji bakanları, altı yıldır bakan seviyesinde yapılan ilk görüşmede iki ülke aralarında doğalgaz boru hattı kurulması için görüşmelere başlamakta mutabık kaldı. Karasularında birkaç sene önce devasa doğalgaz yatakları keşfeden İsrail ile Türkiye aralarında, son aylarda yoğunlaşan görüşmelerin sonucunda iki ülke ilişkileri normalleştirme kararı çıktı.
İKİ BAKANIN GÖRÜŞMESİ 1 SAAT 20 DAKİKA SÜRDÜ
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Albayrak ile 23. Dünya Enerji Kongresi kapsamında İstanbul’da yer alan İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz’in görüşmesi, 1 saat 20 dakika sürdü. İsrailli Bakan, Enerji Bakanı Berat Albayrak ile görüşmesinin gerisinde düzenlediği basın toplantısında, “Türk Bakan’la hoş bir görüşmemiz oldu. çoğunlukla enerji konuları ile İsrail ile Türkiye aralarında, Türkiye ve Avrupa’ya doğalgaz taşıyacak bir doğalgaz hattı (yapılması) ihtimalini görüştük” dedi ve önümüzdeki dönemde bu konuda detaylı görüşmeler yapılacağını bildirdi.
Ziyaretinin birkaç yıl aradan daha sonra Türkiye’ye yapılan birincil resmi ziyaret olduğuna dikkati çeken Steinitz, Türkiye-İsrail ilişkilerinde normalleşme sürecinin başladığını dile getirdi. Steinitz, iki ülke hükümeti arasında hemencecik diyalog kurulmasına karar verdiklerini açıklama ederek, “İsrail hesaplı sularından Türkiye ve Avrupa’ya doğalgaz sevk etmemize olanak verecek bir hattın (yapılması) olasılığını ve fizibilitesini ölçmek üzere iki ülkenin enerji bakanlığı arasında diyalog kurma kararı aldık” dedi.
TÜRK ŞİRKETLERİNE EĞLENCE
İsrailli bakan, kasım ayında ülke sularında doğalgaz keşfetmek isteyen şirketler için açılacak ihaleye Türk şirketlerini de ağirlama ederek, “Türk şirketlerin keşif işine katılmalarından hoşnutluk duyarız” dedi. Steinitz görüşmede Filistin halkına insani takviye ve elektrik sağlanması konularının da görüşüldüğünü ifade ederek, “Türkiye’nin Gazze’deki Filistinlilerin yaşam kalitesini artıracak bir rol alması İsrail için memnun etme verici olur. Türk hükümeti ve şirketlerinin Filistinlilerin hayatını iyileştirmesi de görüşme edildi ve buna imkan saptamak için elimizden geleni yapacağız” diye konuştu.
EN UYGUN SEÇENEK
İsrail açıklarında takriben 800 milyar metreküp doğalgaz rezervi olduğu varsayım ediliyor. İsrail’in gazı Avrupa’ya ihraç etmesi için önünde Kıbrıs ve Darı gibi seçenekler de bulunuyor. Ama sıvılaştırılmış gaz terminalleri kurulmasını da gerektiren bu seçeneklerde maliyet çok yüksek olduğu için en avantajlı ve güvenli hat olarak Türkiye ön plana çıkıyor.
GAZZE’YE TÜRKİYE’DEN ELEKTRİK
İki ülke arasındaki normalleşme sürecinin en büyük destekçilerinden olduğunu ifade eden Steinitz, Türkiye’nin Gazze ve Batı Şeria’daki Filistinlilere elektrik tedarik etmesinin de görüşüldüğünü belirtti.
Rus gazını Avrupa’ya taşıyacak Türk Akımı’nda Rusya ile anlaşma imzalanırken, Türk Akımı projesinin, planlamaların aksine 4 boru hattından 2 boru hattı inşası olarak revize edilmesinin ardındaki, Avrupa’ya doğalgaz arzına İsrail gazının da dahil edilmesinin bulunduğu belirtiliyor.
ALTI YIL SONRADAN BIRINCIL ÖNEMLI ADIM
2010’da İsrail’in Gazze’ye takviye götüren Mavi Marmara baskınında 9 vatandaşımızın şehit olmasının arkasında İsrail ile ilişkiler koparılmış, büyükelçiler çekilmişti. Geçtiğimiz temmuzda ise Türkiye’nin şartlarının kabulü sonrası aynı zamanlı anlaşmalarla ilişkilerin her yerde tesisinde süreç başlatılmıştı.
DOĞU AKDENİZ GAZI NIÇIN ÖNEMLI?
Geçtiğimiz yıllarda Doğu Akdeniz ’de İsrail açıklarında sırt sırta keşfedilen büyük doğalgaz sahaları, enerji şirketleri ve bölge ülkeleri kadar büyük güçlerin de gözünü bölgeye çevirmesine niçin oldu. Avrupa ’nın gaz tedarikinde kaynak çeşitliliğini sağlama stratejisinde kayda değer kaynaklardan birisi olarak öne meydana çıkan İsrail gazı, benzer şekilde Türkiye ’nin kaynak çeşitliğini temin etmek açısından da alternatiflerden biri olabilir. İsrail ’in Tamar ve Leviathan gibi büyük saha keşifleri sonrası, Güney Kıbrıs Rum Kesimi ’nin güya MEB ’de keşfedilen Afrodit sahası ile geçtiğimiz aylarda Darı açıklarında bulunan Zohr sahası bölgedeki gaz potansiyelinin tahmin edilenin fazla daha üstünde olduğunu gösterdi. Doğu Akdeniz ’de hâlihazırda keşfedilen sahaların büyüklükleri ise şu şekilde: İsrail 900 milyar metreküp, Darı 850 milyar metreküp, GKRY 150 milyar metreküp. Bunlara ek olarak Lübnan ve Türkiye açıklarında bulunan ve demin bir alıştırma yapılmayan sahalar da dikkate alındığında Doğu Akdeniz ’in doğalgaz potansiyelinin 5 trilyon metreküpe kadar çıkabileceği değerlendiriliyor. Hem bölgede üretilen doğalgazın satılacağı bölgenin en büyük gaz pazarı, hem de gazın boru hattı ile Avrupa ’ya ulaştırılması seçeneği için en idareli güzergâh olan Türkiye, Doğu Akdeniz gazının ticarileşmesinde en manâli seçenek. İsrail gazının Türkiye ’ye gelmesi konusunda araştırmalar hızlanmıştı. Türkiye, Rusya, İran ve Azerbaycan ’dan boru hatlarıyla almış olduğu gaza yeni bir kaynak daha ekleyerek, enerjide kaynak çeşitlendirme hedefine katkı sağlayabilir. Oysa projenin hayata geçip geçmeyeceği henüz kesinleşmiş değil.
