2016’da bilim dünyasında yaşanan önemli gelişmeler
2016 yılında bilimsel alanda yaşanan yeni gelişmeleri sizin için derledik…

Bilim insanları, bir yana mevcut yaşamımızı kolaylaştıracak yeniliklere imza atarken bir yana da yeni hayat alanları kurabileceğimiz gezegenler için çalışmalarını sürdürüyor.

 

Yeni hayat alanı arayışlarının bir nedeni de şüphesiz insanlığın barınabildiği tek gezegeni mahvetmesi. 

 

Türklerin de yer aldığı o liste….

1. Türk bilim insanlarından, her kan grubuyla uyuşan suni kan 

 

Yılın ilk ayında, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde görevli Genel Biyoloji Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Adnan Ayhancı yapay kan ürettiklerini duyurdu. 

 

Bağışlanan kanlar maalesef bir ay muhafaza edildikten daha sonra bozuluyor. Suni kan ise bir yıl baştan başa bozulmadan saklanabiliyor.

 

2. TÜBİTAK’ın beğenmediği projeyle dünya birincisi olan İlayda NASA projesinde

 

Hepimiz İlayda’yı hazırladığı projenin TÜBİTAK kadar bedel verilmeyen, fakat dünyada binlerce proje arasından sıyrılarak birinci seçilen çalışmasıyla tanımıştık. 

 

İlayda NASA’nın Mars projesinde de yer alacağını ‘Cornell Üniversitesi profesörlerinden Mason Peck, NASA ’da teknoloji şefi olarak çalışıyor ve Mars ’a dışarı giden roketlerle ilgili bir proje yapıyor. İkinci dönemden itibaren Profesör Peck ile beraber bu NASA projesinde çalışacağım’ sözleriyle duyurmuştu.

 

3. Japon bilim insanları 30 yıl önce dondurdukları ‘su ayısını’ baştan canlandırdı

 

30 sene önce Japon bilim insanları göre -20 santigrat derece sıcaklıkta dondurulan ‘su ayısı’ yeniden canlandırıldı. Antarktika’da yaşadıkları tanıdık Tardigrada’lar (Su ayısı) çoğu canlının yaşamı için imkansız olan koşullarda hayatta kalmayı başardıkları için ekstremofil canlılar olarak tanımlanıyor.

 

4. Albert Einstein’ın ‘Kütle Çekim Teorisi’ndeki dalgaların 100 sene sonra keşfi

 

Albert Einstein’ın kuramlarından 100 sene sonradan, onun bütün evrene yayıldığını söylediği kütle çekim dalgaları nihayet gözlemlendi. Konuyla ilgili parlatmak isteyenleri aşağıdaki içeriğimize alalım

 

 

5. Avrupa’da yeni bir enerji anlayışı: Güneş enerjili yollar 

 

Hollanda’da denen yöntemde, 70 kilometrelik bir bisiklet yolundan, bir hanenin yıllık enerji ihtiyacını karşılayacak miktarda elektrik üretilmişti. 

 

Fransa ise yeni uygulamaya koyup geliştireceği bu yöntemle bin kilometrelik bir karayolundan ülkedeki 5 milyon kişinin enerji ihtiyacını karşılamayı hedefliyor.

 

6. Dünya 30 futbol sahası büyüklüğündeki ‘dev kulağıyla’ evreni dinliyor 

 

Çin Uzay Ajansı göre 180 milyon dolara yapı edilen, FAST adlı radyo teleskobu evrenin sesini diinlemeye başladı. Çin bilime yapılan yatırımlar miktarında ABD’nin arkasından ikinci sırada.

 

7. Kısırlığa tedavi olacak: Fare embriyosundan alınan kök hücreyle sperm üretildi

 

Çinli bilim insanları, fare embriyolarından aldıkları kök hücrelerle, sıradan işlevini görebilen sperm üretmeyi başardılar.

 

Laboratuar ortamında üretilen sperm, kadınsı farelerin yumurtalarına enjekte edildi ve dinç fare yavruları doğdu.

 

8. Milyar dolarlık kanser projesinin başına getirilen Türk profesör: Sadık Esener

 

Lisans eğitimini İstanbul Teknik Üniversitesi’nde yapan Profesör Vefalı Esener yeni kurulacak ve kanserde erken teşhisin yapılması için araştırmalarda bulunacak enstitünün başına getirildi. 

 

Kanser ve erken teşhisi hakkında takriben 450 makale yazar Esener, enstitü de tahsis alacak 300 kişiyle birlikte çalışmalarını yürütecek.

 

9. Hepimizin mesleğine sıra gelebilir! Suni zekanın yazdığı roman edebiyat ödülüne fazla yaklaştı

 

Suni zekanın yazarlığını yaptığı ve Konpyuta ga shosetsu wo kaku hi (Bir Bilgisayar Roman Yazdığı Vakit) adlı eser, 3. Nikkei Hoshi Shinichi Edebiyat Ödülleri ’nde birinciliği kazanmasa da ödüle yaklaştı.

 

10.TÜBİTAK’ın görmezden geldiği projeye iki ödül

 

Tuna Ilgın Kozak’ın madenlerde çalışan işçilerin, anlık olarak konumlarının kayıt altına alınması ve acil durumlarda müdahale edilecek yerlerin daha kolay saptanabilmesini amaçlayan projesi TÜBİTAK tarafından manâlı bulunmadı lakin MEF Uluslararası Araştırma Projeleri Yarışması ’nda Fizik dalında birincilik ödülü ve inovasyon ödülünü kazandı.​

11. Mars kolonisi umut verici gelişme: Toprak tarıma elverişli

 

NASA, Mars’a göndereceği koloni için yeryüzündeki çalışmalara da bir yandan devam ediyor. Son olarak Mars toprağının yapısına aynı bir yapıya sahip toprakta ürün yetiştirildi. Hoş haber ise mahsullerde, sağlığa zararlı herhangi bir maddeye rastlanılmaması

 

12. Bilim insanları tarafından ‘ahtapot DNA’sının Dünya’ya ait olmadığı’ iddiası ortaya atıldı

Ahtapotların genomu, sahip oldukları ve 33 bin proteini kodlayabilen gen ile daha önce görünmeyen karmaşıklıktaki yapıyı gözler önüne serdi. Chicago Üniversitesi’nden Dr. Clifton Ragsdale araştırmaların, ahtapotların fazla öbür canlılar olduğunu ispatladığını söyleyerek ‘bu tür, algı becerisine sahip 8 kola, büyükçe bir beyne ve mucizevi problem çözme yeteneğine sahip’ ifadelerini kullandı.

 

Ahtapotların genomu, sahip oldukları ve 33 bin proteini kodlayabilen gen ile daha önce görünmeyen karmaşıklıktaki yapıyı gözler önüne serdi. Chicago Üniversitesi’nden Dr. Clifton Ragsdale araştırmaların, ahtapotların fazla bambaşka canlılar olduğunu ispatladığını söyleyerek ‘bu nesil, kavrama becerisine sahip 8 kola, büyükçe bir beyne ve olağanüstü problem çözme yeteneğine sahip’ ifadelerini kullandı.

 

13. Genlerle oynayarak ‘süper insan’ üretilecek projenin temelleri atıldı 

 

Bilim dünyası DNA ’yı yaratıcı dört bazı (adenin, sitozin, guanin, ve timin) temsilci A, C, G ve T harflerinin değiştirilerek sentetik bir gen oluşturulabileceğini tartışmaya başladı.

 

14. Dünyanın ilk kuantum uydusu uzaya gönderildi

 

Bilim insanları, kuantum mekaniği ile verilerin şebekeler içinde fotonlarla güvenli olarak taşındığını, verilerin aktarım esnasında ele geçirilemediğini veya kopyalanamadığını belirtiliyor. Çin’in uzaya gönderdiği uyduya M.Ö. 5. yüzyılda yaşan bilim insanı ve filozof Micius’un adı verildi.

 

15. 94 ışık yılı mesafeden Dünya’ya gelen ‘fazla güçlü’ sinyal

 

Dünyaya 94 ışık yıldızı uzaklıkta bulunan Güneş ’e aynı bir yıldızın yakınlarından “fazla enerjik” bir sinyal alındı. Rus teleskobunun yakaladığı sinyal üstüne ABD başta edinmek üzere dünyanın dört bir yan bilim insanları gözlerini bu yıldıza çevirdi.

 

16. Stephen Hawking’den suni zekaya ve gezegen dışı canlılara karşısında uyarı

 

Fizikçi Hawking, suni zekanın insanlığı fazla ileri seviyelere taşıyabileceği gibi bir tahakküm aracına dönüşme ihtimalinin de göz önünde bulundurulması gerektiğini vurguladı.

 

17. Bilim insanları açıkladı: 6. his doğrusu mutasyonlu bir gen!

 

ABD Milli sağlık Enstitüsü ’ne yan Nörolojik Bozukluklar ve İnmeler Ulusal Enstitüsü ’nde yapılan bir çalışmada, önsezi diye de deyiş edilen durumun mutasyona uğramış PIEZO2 genlerine sahip insanlarda bulunduğu ortaya çıktı.

 

18. 3 kişinin DNA’sını içeren birincil bebek dünyaya geldi. Dünyada ilk önce denenen bir teknikle, üç kişinin DNA’sına sahip olarak dünyaya gelen bebeğin sağlıklı olduğu açıklandı. 

 

19. Nobel Tıp, Fizik ve Kimya ödülleri sahiplerini buldu 

 

Profesör Yoshinori Ohsumi, 2016 Nobel Tıp Ödülü, Japon profesör Yoshinori Ohsumi’nin oldu. Ohsumi, otofaji mekanizmasındaki keşifleri nedeniyle ödüle bedel görüldü.

 

20. 3D yazıcılar ile biyonik uzuvlar üretip bunu bedava dağıtan Türk gençler

 

Geçtiğimiz yıllarda evler, arabalar, değiştirme uzuvlar ve aklınıza gelebilecek hemen her şey 3D yazıcılar ile üretilmişti. Bu haberi önemli kılan şey yeniliği yok, habere sebep olan gençlerin güzelliği. 

 

‘Bu gençler kimdir, neler yapıyorlar?’ diye merak edenler yukarıdaki haberlerde olduğu gibi aşağıdaki linki takip edebilirler.

 

21. Türkiye’de sıradanlaşmasını istediğimiz haberlerden: Babası için geliştirdiği aygıt 400 proje arasından birinci oldu

 

İzmir Karşıyaka Anadolu Lisesi öğrencisi Elifnaz Şentürk, doktor olan babasının aşı muhafazasında yaşadığı sorunlara çözüm bulmak için bir cihaz geliştirdi.

 

Bu cihazla 21 ülkeden 400 civarında çalışmanın yer aldığı ‘Bilimsel Proje Yarışması’na katılan Elifnaz, birinci olmaya hak kazandı.

 

22. NASA, Mars’ta Marmara Denizi’nden 4 kat pozitif su barından buzul keşfettiğini açıkladı

 

Yapılan açıklamada yer alan buz kütlesinin ABD sınırları içerisinde bulunan Superior Gölü ile aynı hacimde su barındırdığı belirtildi. Bu bizim kıyaslayabileceğimiz şekilde, Marmara Denizi’ndeki su hacminin 4 katına tekabül ediyor.

 

23. Amerika’da ‘Mevlana’ olarak tanınan Türk bilim kadını Canan Dağdeviren’e Science & SciLifeLab ödülü

 

Canan Dağdeviren güzel haberi Twitter hesabından ‘Olağanüstü bir kibir! Science & SciLifeLab ödülünü tıp alanında kazandım, Stockholm’de ödülümü alacağım’ sözleriyle paylaşmıştı.

 

24. Themis yerini yapay zekaya bırakıyor: Bilim insanları ‘robot yargıç ’ geliştirdi.Bilim insanlarının geliştirdiği ‘yapay yargıç’ Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde görülen davalardan yüzde 79’unun hükmünü içten tahmin etti. Tahminden bir adım öteye gitgide artarak bildi de diyebiliriz.

 

25. Elon Musk’tan heyecanla beklenen, insanlığı Mars’a götürme planının bütün detayları

 

Başta ‘niçin Mars?’ sorusunu cevaplayan Musk, ‘Venüs, yoğun basınca ve yüksek sıcaklığa sahip olmasıyla gönderilen insanlara yaklaşık olarak cehennemi yaşatacak bir gezegen. Gönderilen uzay araçları bile o koşullara dayanamayıp eriyor, parçalanıyor ve yok oluyor. Merkür ise Güneş’e fazla artı yakın olması nedeniyle oldukça elverişsiz’ diyor.

 

26. Van Gogh’un ‘Yıldızlı Gece’ tablosundaki inanılmaz bilimsel gizem

 

Bu sene Van Gogh hakkındaki bir fazla gizem açığa kavuştu. Kulağını niçin kestiği, indirimli kulağını kime gönderdiği araştırmacılar tarafından tespit edildi. Son olarak ise Hollandalı meşhur ressamın bilimdeki en karmaşık ve kuvvet kavramlarından birini kavradığı tespit edildi: Türbülans

 

27. Evrenin resitali: 13 milyar yaşındaki yıldızların gizemli şarkıları

 

Bir grup bilim insanı NASA’nın Kepler misyonundan elde edilen verilerle yıldızların seslerini kaydetti. Samanyolu’nun en yaşlı yıldızlarından meydana çıkan esrarengiz müziğin kayıtlarına bakacak olursak ortam bir elektronik müzik partisini andırıyor

 

Elde edilen sesler insan kulağına kesin bir müzik tarzı anımsatıyor; lakin daha da önemlisi bu arşiv bilimsel açıdan koskocoman bir tartı taşıyor. 

 

28. Google imzalı suni zeka teknolojisinden tarihi Go zaferi

 

Suni zekada yeni bir dönüm noktası yaşandı. Hamleleri satrançtan daha kompleks olan tarihi Asya oyunu “Go”da, Google’ın sistemi, oyunun Avrupa şampiyonunu yendi.

 

29. Yüzlerce sene önce sular aşağı Heracleion Antik Kenti’nin keşfi

 

Kaybolmasından 1200 yıl sonradan, Aboukir sahillerinin çok yakınlarındaki şehir halkı bitmiş bulundu. Firavun ve kraliçelere ait eserlerin yanı sıra, uzunluğu 30 metreyi aşan tanrı ve tanrıça heykelleri kentin keşfiyle gün yüzüne çıktı.

 

30. ‘Milyar dolarlık dâhi’ Osman Kibar Forbes kapağında

 

Amerikan ekonomi dergisi Forbes, İzmir doğumlu, Robert Koleji mezunu ve San Diego merkezli 12 milyar dolar değerindeki biyoteknoloji şirketi Samumed’in kurucusu ve CEO’su meslek adamı Osman Kibar’ı, dünyayı değiştirebilecek 30 isim arasına alıp kapağına taşıdı.

 

31. Hawking’in varsayımsal kaygılarından sonradan Dünya için maddesel bir risk: İklim değişikliği

 

32. Dünya Ekonomik Forumu’nun gündemi yeni nesil sanayi devrimi…