İşte 10 maddede, 6 bütün üyesi olan ve 2 ülkeyi daha üyeliğe kabul eden Şanghay İşbirliği Örgütü:

1- Şanghay İşbirliği Örgütü ’nün (ŞİÖ) temeli 1995 yılında Sovyetler Birliği ’nin dağılması ardından Rusya ile Çin arasında birbirlerine düşman olmadıklarını askeri teminat altına alan anlaşmalarla atılmaya başlandı.

2- 1996 yılında, Çin, Rusya, Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan üye ülkeler arasında güvenin arttırılması, sınır bölgelerinin silahsızlandırılması ve bölgesel işbirliğinin teşvik edilmesi nedeniyle ‘Şanghay Beşlisi ’ni oluşturdu.

3- 2001 yılında Özbekistan çekimser tavrından vazgeçerek bu milletlerarası oluşuma katılma kararı aldı. Örgüt resmen 15 Haziran 2001 ’de kuruldu. Örgütün merkezi Çin ’deki Şanghay şehri seçildiği için adı da Şanghay İşbirliği Örgütü oldu. Uluslararası siyaset ve jeopolitik uzmanlara göre ŞİÖ, Rusya ’dan ziyade Çin ’in ileriye yönelik yumuşak baskı politikasıyla Asya kıtasında etkisini artırma hedefine hizmet ediyor.

8 ÜYEYE ÇIKIYOR

4- Laf konusu örgüt idareli ilişkilerden daha çok katılımcı ülkelere özgür ve egemenliklerinin dıştan müdahalelerle zedelenmemesi güvencesini vermeyi amaçlıyor. Fakat ŞİÖ ’ye askeri ittifak çağrıda bulunmak de doğru değil. Günümüzde ŞİÖ tam üyesi 6 ülke aralarında NATO ’da olduğu gibi “Herhangi bir üyeye hamle, diğerlerine de hücum anlamına kazanç” tarzında bağlayıcı anlaşmaları bulunmuyor.

5- ŞİÖ yılda bir defa üye ülke liderleri düzeyinde yükseklik düzenleyerek tesir bölgesindeki emniyet durumunu ele alıyor. 24 Haziran 2017 Taşkent zirvesinde Hindistan ve Pakistan örgüte kabul edildi. Katılım sürecinin ardından 2017 Astana zirvesinde bütün aza olmaları bekleniyor.

6- ŞİÖ ülkelerinin toplam nüfusu dünya nüfusunun az daha yarısı dek. 3 milyar 40 milyon kişi.

İRAN AZA OLABİLİR

7- Özellikle ‘Arap Baharı ’ süreci ardından ağırlıklı olarak Asya edinmek üzere başka ülkeler de ŞİÖ ’nün kapısını çalmaya başladı. Günümüzde Moğolistan, İran, Afganistan ve Beyaz Rusya gözlemci statüsüyle örgüte kabul edilmeyi bekliyor. İran ’ın da 2017 yılında ŞİÖ ’ye kabul edilebileceği konuşuluyor.

8- Türkiye, şimdilik ŞİÖ antre kapısına çok uzakta. ‘Diyalog Ortaklığı ’ statüsüne sahip. Bu statü, ‘gözlemci statüden ’ bir daha aşağı seviye. Türkiye ’nin yanı sıra bu statüdeki ülkeler Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal ve Sri Lanka.

TÜRKİYE ’NİN DURUMU

9- Rus basınına Cumhurbaşkanı Erdoğan ’ın açıklamalarıyla ilgili görüntü gösteren Rusya ’daki uzmanlar ise “Türkiye şimdiki NATO üyesi statüsüyle ŞİÖ üyesi olamaz. Bir dizi yasal çelişkiler ortaya çıkar. Ankara aslında ŞİÖ ’ye katılmayı düşünüyor ise önce NATO ’dan çıkması gerek. Keza ŞİÖ, AB gibi idareli ağırlıklı örgüt yok. Dolayısıyla bu ikisi birbirinin muadili sayılmaz. ŞİÖ daha ziyade emniyet örgütü. AB ise ekonomik ağırlıklı çalışan birlik”.

10- Türkiye ’nin yakın gelecekte ŞİÖ üyesi olabilmesi için hem tüm aza ülkelerin başvuruyu kabul etmesi gerekiyor. Avrasya bölgesinden Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan gibi ülkeler sıcak baksa bile, Çin ’in Türkiye üyeliği ile ilgili birtakım çekinceleri bulunduğu dile getiriliyor. Çin ’in çekincelerinin başında Uygur problemi yer alıyor.